Lựa chọn vị trí bãi chôn chất thải rắn phù hợp với điều kiện môi trường tự nhiên

1. Phù hợp về địa hình

Độ cao: Để tránh gây ô nhiễm nguồn nước và hạn chế khả năng gây xói mòn khu chôn lấp CTR các bãi chôn lấp cần phải tránh các khu vực trũng- nơi tập trung dòng chảy mặt và lũ, nơi đầu nguồn của lưu vực sông, suối.

Độ cao của bãi chôn lấp liên quan chặt chẽ đến việc lựa chọn các kiểu bãi chôn lấp (bãi chìm, nổi hay nửa chìm nửa nổi) tuỳ thuộc đối với từng vùng và liên quan đến độ cao các công trình xây dựng nhằm tiết kiệm chi phí và tránh ảnh hưởng tới nguồn nước ngầm trong khu vực. Độ cao địa hình cũng là yếu tố ảnh hưởng lớn đến việc phát tán rác, chất ô nhiễm, nước rỉ rác từ khu xử lý và vùng xung quanh.

Độ dốc: Vị trí bãi chôn lấp không nên chọn ở nơi có độ dốc địa hình lớn. Mặc dù độ dốc địa hình dốc sẽ dễ thoát nước sông lại khó khăn khi cần ngăn chặn các dòng nước ở sườn dốc chảy vào bãi chôn lấp, làm gia tăng lượng nước rác. Mặt khác, khi độ dốc địa hình quá lớn việc thi công sẽ gặp khó khăn.

2. Phù hợp về thổ nhưỡng

Thành phần cơ – lý của đất nền khu xử lý CTR có ý nghĩa cực kỳ quan trọng đối với khả năng dẫn truyền chất độc hại từ bãi chôn chất thải rắn (nhất là bãi chôn lấp có chất thải nguy hại, dầu mỡ) vào tầng nước ngầm.

Do vậy độ thấm là thông số cơ bản để đánh giá sự phù hợp của nền đất khu xử lý CTR. Trong các loại đất, đất sét có độ thấm thấp nhất, các loại đất cát, đất cát pha, sỏi có độ thấm cao. Do vậy vùng đất sét thường được chọn để xây dựng bãi chôn lấp CTR. Tầng sét càng dày khả năng thấm chất ô nhiễm vào tầng nước ngầm càng khó. Độ dày tầng sét phù hợp nhất là 3,0 m.

5. Phù hợp về địa chất thuỷ văn

Các yếu tố địa chất thuỷ văn như sự phân bố các tầng nước ngầm, chiều sâu mực nước ngầm… là yếu tố quan trọng bậc nhất trong quy hoạch vị trí các bãi chôn chất thải rắn (kể cả CTR sinh hoạt và CTR nguy hại).

Phân bố các tầng chứa nước: Vị trí bãi chôn lấp không được bố trí ở những nơi có tầng chứa nước tốt có giá trị khai thác phục vụ cho ăn uống, sinh hoạt, tránh vùng cửa sổ địa chất thuỷ văn hoặc ở miền cung cấp của các tầng chứa nước chủ yếu.

Bãi chôn lấp chỉ nên bố trí ở những nơi phân bố tầng không chứa nước hoặc tầng chứa nước ít và có chất lượng nước ngầm kém không đáp ứng yêu cầu làm nguồn nước cho sinh hoạt ăn uống như nước mặn hoặc nước lợ. Nếu bắt buộc hoặc không có điều kiện bố trí vào những địa điểm trên thì bãi chôn lấp nhất thiết phải có lớp chống thấm đảm bảo tiêu chuẩn cho phép để bảo vệ an toàn cho tầng chứa nước.

Chiều sâu mực nước ngầm: Bãi chôn lấp nên chọn ở các vị trí có gương nước ngầm nằm càng sâu càng tốt. Mực nước ngầm càng sâu thì thời gian thấm nước rác đến nước ngầm càng lâu. Mặt khác, ở những nơi mực nước ngầm nằm gần mặt đất còn gây khó khăn cho việc thực hiện các công trình của bãi chôn lấp do nước ngầm chảy vào hố móng khi xây dựng.

Tính thấm nước của đất đá: Đất đá càng thấm nước tốt càng tạo điều kiện cho nước rác thấm tới nước ngầm một cách nhanh chóng. Theo tính toán sơ bộ thì bãi chôn lấp nên chọn ở những nơi mà tầng đất đá trên cùng có bề dày không nhỏ hơn 3 m và hệ số thấm của đất nhỏ hơn 10-7cm/s.

Trong trường hợp như vậy đối với các ô rác thông thường không cần phải xây dựng lớp chống thấm ở đáy cũng đảm bảo an toàn cho nước ngầm phía dưới đáy bãi chôn lấp. Vì vậy, trong khâu khảo sát thuỷ văn, yếu tố quan trọng là phải xác định được tính thấm nước của các tầng đất đá trong khu vực.

Chất lượng nước ngầm và hiện trạng khai thác nước: Trên tầng chứa nước có chất lượng nước tương đối tốt và mặc dù không có các công trình khai thác tập trung quy mô lớn hoặc quy mô công nghiệp nhưng lại là nguồn cấp nước quan trọng của cộng đồng dân cư như giếng khơi, mạch nước… cũng không nên lựa chọn điểm chôn lấp CTR.
6. Phù hợp về địa chất công trình

Địa chất công trình là yếu tố ảnh hưởng đến khả năng xây dựng và khả năng phát tán ô nhiễm từ khu chôn lấp CTR ra xung quanh. Khi lựa chọn vị trí xây dựng khu xử lý chất thải rắn cần lưu ý đến tính chất cơ lý của đất nền, xây dựng bãi chôn lấp CTR trên nền đất yếu sẽ gặp nhiều trở ngại về kỹ thuật.

Cần tránh những vùng có các hiện tượng trượt lở bờ dốc, hiện tượng đất chảy, cát chảy, địa hình karst, vùng mỏ, lỗ hổng trong lòng đất… Tránh các trục nếp uốn, các đới huỷ hoại của các đứt gẫy kiến tạo, các đới tiếp xúc của các địa tầng địa chất hoặc tiếp xúc thanh lọc do các đới đó thường đập vỡ mạnh, nước dễ lưu thông và gây khó khăn trong việc ngăn chặn nước rác thấm xuống các tầng nước ngầm.

7. Không ảnh hưởng đến tài nguyên khoáng sản

Việc xây dựng khu xử lý CTR trên diện tích mỏ sẽ ảnh hưởng xấu đến việc khai thác khoáng sản, nhất là các khoáng sản quý, trữ lượng lớn. Do đó, cần tham khảo các tài liệu của các cơ quan địa chất khoáng sản để xác định khu vực dự kiến xây dựng khu xử lý CTR có các khoáng sản có giá trị kinh tế hay không?

Ngoài yếu tố về môi trường tự nhiên trong quá trình lựa chon địa điểm khu xử lý CTR xem xét nhiều yếu tố khác như quy định về pháp lý, môi trường sinh học, môi trường vật lý … để lựa chọn được địa điểm tối ưu đáp ứng được các yêu cầu về môi trường, kinh tế và xã hội.